De afgelopen dagen ben ik in Parijs gaan kijken hoe het de stad en haar bewoners – zes weken na de aanslagen – vergaat. Dus maar op de Thalys gestapt. Niet alleen omdat dat de gemakkelijkste weg is, maar die trein was eerder ook doelwit van een aanslag. En wordt daarom inmiddels ook beveiligd. Dat betekende dat mijn veldwerk al op Amsterdam CS kon beginnen….
Op dat station bestond die beveiliging – het zichtbare deel althans – uit twee vriendelijk over het perron wandelende gewone Nederlandse agenten. Dat beeld was ook bij de tussenstop op Rotterdam te zien. In België werd de (zichtbare) beveiliging al zwaarder. Er kwamen stevig uitgedoste Belgische politiemensen aan boord, die meereisden tot aan Parijs. Daar aangekomen veranderde het beeld echter totaal. Het perron langs de trein was blauwgeverfd met Police National, CRS, beveiliging. Met een explosievenhond werd een vertrekkende trein doorzocht. De passagiers daarvan stonden op een grote kluit te wachten voor een rij detectiepoortjes, waar iedereen aan controle werd onderworpen alvorens de trein te betreden.
Kortom: nauwelijks beveiliging aan de ene kant van het traject, een ‘all out’ beveiliging aan de andere. Een vreemd beeld, dat ik – analoog aan het begrip asymmetrische oorlogvoering – maar asymmetrische beveiliging zal noemen. Maar ja, werkt dat dan? Wat is de rationaliteit erachter? Dan begin je als aanslagpleger toch gewoon (weer) in Amsterdam of Brussel? En waarom zou je eigenlijk nog de trein nemen? Want dan richt je toch gewoon niet meer op de trein zelf, maar op de groep wachtende passagiers die nu een lange tijd samengeklonterd voor de detectiepoortjes moeten blijven wachten? Nog veel meer effect, zou je zeggen. Of de daadwerkelijke veiligheid er dus van verbetert moet je je dus afvragen.
Zouden de passagiers zich hierdoor dan in ieder geval veiliger voelen? Dat is ook wat waard, want daardoor zouden zij durven blijven reizen. Als ik op de reacties van mijzelf en van andere passagiers afga zou dat met de ‘milde beveiliging’ best eens kunnen. Maar van de extreme beveiliging aan de Parijse kant werd door passagiers links en recht om mij heen vooral de irrationaliteit benadrukt. En ik weet niet wat het Franse woord voor ethnic profiling is, maar het was pijnlijk te zien welke toeristen bij de controle wel en welke niet uit de rij werden gehaald om hun koffers te openen. Wat het effect daarvan is zal de tijd moeten leren. De balans opmakend: eerlijk gezegd kan ik de rationaliteit achter deze asymmetrische beveiliging niet echt ontdekken. Of wellicht toch…. Zou het kunnen zijn dat de maatregelen niet het publiek, maar vooral de autoriteiten zelf een gerust gevoel geven? Je zou het bijna denken….
