Vandaag verscheen het rapport Werk aan de Wijk van het Sociaal Cultureel Planbureau. Het SCP neemt daarin het Krachtwijkenprogramma de maat. In de afgelopen jaren werd ruim één miljard euro geïnvesteerd in veertig Vogelaarwijken. Heeft die investering de situatie in die wijken wezenlijk beter gemaakt dan die in vergelijkbare wijken die niet in het programma zaten?
Het antwoord daarop is een ontnuchterend: nee! De Krachtwijken zijn de afgelopen jaren niet beter gaan scoren dan de andere wijken. Niet op het gebied van de veiligheid, niet op het gebied van de leefbaarheid, niet op het gebied van de sociaal-economische positie van haar inwoners. Dat was wel de opzet. En dat is dus – op z’n zachtst gezegd – teleurstellend.
Maar wat daarbij vervolgens opvalt zijn de ontwikkelingen in de beleving van de bewoners. Daarop zijn wél substantiële veranderingen gevonden, en dan helaas niet altijd ten goede.
De bewoners zijn meer dan elders van mening dat hun buurt er de laatste tijd op vooruit is gegaan, maar zijn desondanks minder tevreden over de eigen buurt. Zij nemen er minder criminaliteit en overlast waar, maar voelen zich desalniettemin onveiliger. Waar sprake was van verregaande buurtparticipatie werden geen opvallende effecten gemeten, behalve dan dat de ervaring van verloedering sterk toenam. Overall nam de bereidheid om iets voor de eigen buurt te doen af.
Opvallende veranderingen, met vermoedelijk één gezamenlijke oorzaak: het vergrootglas-effect van het beleid zelf. Alles waar je je aandacht op richt wordt immers groter. Die wijsheid laat zich zeker rond veiligheid steeds weer met een grote hardnekkigheid zien. Als er zoveel ingrepen nodig zijn (en zoveel verbaal geweld) zal het probleem ook wel fors zijn, is de boodschap die de aanpak kennelijk in zich draagt. Die boodschap werkt door, zo blijkt ook weer uit dit onderzoek. Niet alleen bij mensen in de omgeving, óók bij de bewoners zelf. Die bekijken daardoor hun buurt door een andere – en minder roze – bril. En beoordelen hun buurt overall minder positief.
Op zich is zo’n effect (even) niet erg, als de bewoners vervolgens een substantiële feitelijke verbetering kunnen waarnemen. Maar die verbetering is – in relatieve zin – uitgebleven, zo valt uit het SCP-rapport op te maken. Dan rijst de vraag of het netto-resultaat voor de bewoners niet eerder negatief dan positief is. Anders gezegd: die 1 miljard heeft dus niet zozeer géén resultaat opgeleverd (wat al erg genoeg is), waarschijnlijker is dat zelfs een averéchts resultaat werd geboekt.
Dat wil je natuurlijk niet nog een keer meemaken. Er zijn dus weer een paar mooie lessen te leren. Ook op het vlak van de beleving. Dergelijke lessen biedt het SCP-rapport nog niet (of weinig concreet). Werk aan de Winkel was wat mij betreft dus een toepasselijker titel van het rapport geweest. Dan is nu vooral de vraag: wie pakt de handschoen op?
