De afgelopen weken hing Amsterdam vol met nieuwe posters. Daarmee wil de gemeente ons duidelijk maken dat alle gemeentelijke handhavers voortaan in één uniform gehuld zijn. Milieuagent, parkeercontroleur of marktmeester zien we niet meer in de meest verschillende uitdossingen. Nee, het motto is voortaan: one hobbezak for all.

Maar het rare is: dat zeggen de posters niet. Wat ‘ie wel zegt? Welnu: 84% van de Amsterdammers houdt zich op straat aan de regels. De handhavers treden op tegen de rest.

Wat is dit voor wereldvreemde malligheid? Is de campagne gemaakt door een reclamebureau uit Stadskanaal of zo? Door een creative director die Amsterdam alleen van horen zeggen kent? Of door een ambtenaar die net de LOI-cursus wishfull thinking heeft gedaan?

Wie ooit wel eens een Amsterdammer op een fiets heeft gezien weet wat ik bedoel. Anarchie op twee wielen is nog zachtjes uitgedrukt. En heeft u een Amsterdammer ooit wel eens voor een rood voetgangerslicht zien wachten? Een boekenbon voor de eerste waarneming! En zo kan ik nog wel even doorgaan.

Kortom, die tekst is je reinste larie. Maar mijn echte bezwaar zit dieper. Die richt zich op de ándere boodschap die deze tekst uitdraagt. En dat is er één van wij-zij.

Diep van binnen koesteren we allemaal graag de gedachte dat criminaliteit en normafwijkend gedrag iets van een kleine groep anderen is. Zélf doen we daar natuurlijk niet aan, het is vooral die kleine groep anderen die de boel verziekt. Met dat comfortabele wij-zij-denken stellen we onszelf gerust. En maken we onszelf blind voor ons éigen regelovertredend gedrag.

De harde waarheid is dat we allemaal regels overtreden. De ene wellicht wat meer dan de andere, en we verschillen vast ook in het type regels dat we breken. Maar breken doen we.

Als een handhaver ons daarop dan aanspreekt zijn we snel verbolgen. Het is al veel vaker geconstateerd, maar onze reactie is dan vaak: je mot mij niet hebben, joh, ga eindelijk eens wat aan die anderen doen! Dat maakt handhaving een steeds lastiger onderneming. En – in meer abstracte zin – maakt het het debat over (on)veiligheid steeds verder gepolariseerd.

De Amsterdamse campagne versterkt nu domweg dat vermaledijde wij-zij-denken. Vergroot daarmee de handhavingsparadox. En ondersteunt – ongetwijfeld onbedoeld – de al zorgwekkende trend van polarisatie. Daar valt maar één ding van te zeggen: 84% van de reclamebureaus maakt doordachte campagnes. En in Amsterdam hangt nu de rest.

Deze column verscheen eerder op www.crimelink.nl