De huidige preventiecampagne rond COVID-19 wil ons tot meer hygiëne en meer ‘sociale afstand’ brengen om zo het besmettingsrisico te verkleinen. Het is een breedspectrum-campagne langs de weg van het fear appeal, waarin de ernst van het risico ons tot verstandig gedrag moet bewegen. Dat is een mooie gedachte, maar – zoals ik al eerder schreef – niet genoeg. We kunnen ons na afgelopen weekend wellicht beklagen dat ‘veel mensen zo dom zijn om zich niet verstandig te gedragen’, maar het lijkt me gepaster om onszelf af te vragen ‘hoe konden we zo naïef zijn om te denken dat dit voldoende zou werken’? Zeker omdat er de dagen ervoor al genoeg signalen van het tegendeel te zien waren?

We weten dat een fear appeal in een situatie als deze bij een groot deel van de bevolking effect kan hebben. Uit de wetenschap weten we echter ook, dat het effect groter is naarmate de handelingsadviezen specifieker zijn. En daar valt in de huidige campagne nog veel op te winnen. Een tweede is dat zo’n appeal alleen werkt bij mensen die ook fear voelen. Dus is het niet gek dat de campagne bij jongeren minder zoden aan de dijk zet: zij hebben immers steeds te horen gekregen dat zij niet – of hooguit een beetje – ziek worden. Hun medewerking moet dus niet komen uit persoonlijke angst, maar uit altruïsme. En daarvan weten we ook dat dat bij sommigen wel, maar bij anderen weer minder werkt. Lees verder →

Vrijdag publiceerde ik al een eerste overzicht van de mogelijke doorwerking van de tweede Corona-epidemie: die van angst en onzekerheid. Hierbij versie 1.1., waarin met name wat toevoegingen zijn aangebracht op gebied 1 (mate van preventie en beveiliging door het publiek), gebied 6 (criminaliteit en onveiligheid) en gebied 7 (houding t.a.v. bestuur en beleid).

Ik heb met name meer aandacht geschonken aan de mogelijkheid van het optreden van maatschappelijke onrust in de vorm van zogenaamde moral panics en forward panics. Ik ga er niet vanuit dat die zich snel voor zullen voordoen, maar voor het scenariodenken is het wél nodig er rekening mee te houden. Ik heb ook aangegeven wat – op basis van de Lees verder →

De corona-epidemie is een ongekende crisis van onze volksgezondheid. Maar in deze epidemie ligt nog een andere epidemie besloten: die van angst en onzekerheid. Zoals de Ierse premier gisteren terecht opmerkte heeft déze epidemie nu al een veel grotere doorwerking op onze samenleving dan die van het virus zelf. We gaan door de angst en onzekerheid immers anders denken, voelen en ons anders gedragen. Dat is goed als dat de doorgifte van het virus vermindert. Maar uit onderzoek van andere crises weten we dat het ook substantiële effecten heeft die we niét willen. Dat zo’n crisis niet alleen onze fysieke gezondheid, maar ook onze mentale gezondheid hard raakt. Zelfs zodanig, dat we bijvoorbeeld zowel bij de SARS-crisis van 2002/2003 als bij de financiële crisis na 2008 het aantal suïcides substantieel zagen stijgen. Dergelijke effecten moeten we natuurlijk zien te voorkomen.

Op basis van mijn onderzoek naar de doorwerking van angst en onzekerheid rond criminaliteit, terrorisme, migrantencrisis en financiële crisis heb ik die knock-on effecten in de samenleving wel samengevat als De zeven plagen van onveiligheidsbeleving. We zien namelijk systematisch effecten op (1) Welzijn, (2) Mobiliteit en gebruik van voorzieningen, Lees verder →