23
mrt

COVID-19 en de gedragsadviezen: de hoogste tijd om minder naïef te zijn

De huidige preventiecampagne rond COVID-19 wil ons tot meer hygiëne en meer ‘sociale afstand’ brengen om zo het besmettingsrisico te verkleinen. Het is een breedspectrum-campagne langs de weg van het fear appeal, waarin de ernst van het risico ons tot verstandig gedrag moet bewegen. Dat is een mooie gedachte, maar – zoals ik al eerder schreef – niet genoeg. We kunnen ons na afgelopen weekend wellicht beklagen dat ‘veel mensen zo dom zijn om zich niet verstandig te gedragen’, maar het lijkt me gepaster om onszelf af te vragen ‘hoe konden we zo naïef zijn om te denken dat dit voldoende zou werken’? Zeker omdat er de dagen ervoor al genoeg signalen van het tegendeel te zien waren?

We weten dat een fear appeal in een situatie als deze bij een groot deel van de bevolking effect kan hebben. Uit de wetenschap weten we echter ook, dat het effect groter is naarmate de handelingsadviezen specifieker zijn. En daar valt in de huidige campagne nog veel op te winnen. Een tweede is dat zo’n appeal alleen werkt bij mensen die ook fear voelen. Dus is het niet gek dat de campagne bij jongeren minder zoden aan de dijk zet: zij hebben immers steeds te horen gekregen dat zij niet – of hooguit een beetje – ziek worden. Hun medewerking moet dus niet komen uit persoonlijke angst, maar uit altruïsme. En daarvan weten we ook dat dat bij sommigen wel, maar bij anderen weer minder werkt. Lees verder →

22
mrt

Mindmap maatschappelijke effecten van de angst voor COVID-19 – versie 1.1.

Vrijdag publiceerde ik al een eerste overzicht van de mogelijke doorwerking van de tweede Corona-epidemie: die van angst en onzekerheid. Hierbij versie 1.1., waarin met name wat toevoegingen zijn aangebracht op gebied 1 (mate van preventie en beveiliging door het publiek), gebied 6 (criminaliteit en onveiligheid) en gebied 7 (houding t.a.v. bestuur en beleid).

Ik heb met name meer aandacht geschonken aan de mogelijkheid van het optreden van maatschappelijke onrust in de vorm van zogenaamde moral panics en forward panics. Ik ga er niet vanuit dat die zich snel voor zullen voordoen, maar voor het scenariodenken is het wél nodig er rekening mee te houden. Ik heb ook aangegeven wat – op basis van de Lees verder →

20
mrt

Eerste mindmap maatschappelijke effecten van de angst voor COVID-19

Zoals gisteren toegezegd hierbij een overzicht van de mogelijke maatschappelijke doorwerkingen van ‘de tweede epidemie’ van COVID-19: die van de angst en onzekerheid. Gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek naar effecten van veiligheidspercepties bij uiteenlopende crises en bedreigingen en op mijn – nog niet gepubliceerde – promotieonderzoek. Nog snel aangevuld met bevindingen van de SARS-epidemie uit 2002-2003.

In de beschikbare tijd heb ik nog geen literatuurverwijzingen kunnen aanbrengen, die volgen in de verdiepingen die ik de komende tijd zal maken. Zaken die n.m.m. vooral relevant zijn voor het beleid heb ik gemarkeerd met een rood uitroepteken. Er zijn onder meer grote opgaven op het gebied van onze geestelijke gezondheid en sociale samenhang. En let op: uit dit soort crises weten we dat de maatschappelijke reacties door een aantal fasen gaan, de reacties en gedragingen die je nu in deze eerste ‘shock-fase’ ziet zijn niet representatief voor het vervolg.

Excuus voor de kleine lettertjes, daarom in ppt-format zodat het op computer of laptop beter leesbaar is. Tot nadere toelichting ben ik altijd bereid, feedback waarmee dit overzicht completer of beter wordt stel ik op prijs. We moeten hier immers samen doorheen!

Eysink Smeets – Mindmap doorwerking angst voor COVID-19

18
mrt

De epidemie binnen de epidemie: die van angst en onzekerheid.

De corona-epidemie is een ongekende crisis van onze volksgezondheid. Maar in deze epidemie ligt nog een andere epidemie besloten: die van angst en onzekerheid. Zoals de Ierse premier gisteren terecht opmerkte heeft déze epidemie nu al een veel grotere doorwerking op onze samenleving dan die van het virus zelf. We gaan door de angst en onzekerheid immers anders denken, voelen en ons anders gedragen. Dat is goed als dat de doorgifte van het virus vermindert. Maar uit onderzoek van andere crises weten we dat het ook substantiële effecten heeft die we niét willen. Dat zo’n crisis niet alleen onze fysieke gezondheid, maar ook onze mentale gezondheid hard raakt. Zelfs zodanig, dat we bijvoorbeeld zowel bij de SARS-crisis van 2002/2003 als bij de financiële crisis na 2008 het aantal suïcides substantieel zagen stijgen. Dergelijke effecten moeten we natuurlijk zien te voorkomen.

Op basis van mijn onderzoek naar de doorwerking van angst en onzekerheid rond criminaliteit, terrorisme, migrantencrisis en financiële crisis heb ik die knock-on effecten in de samenleving wel samengevat als De zeven plagen van onveiligheidsbeleving. We zien namelijk systematisch effecten op (1) Welzijn, (2) Mobiliteit en gebruik van voorzieningen, Lees verder →

17
mrt

Over Corona, Hawaii en het voorkomen van nodeloze spanningen

 

In de ochtend van 13 januari 2018 kregen de inwoners van Hawaii een schokkend bericht op hun mobieltjes. Een officieel overheidsbericht. “Ballistic missile threat inbound to Hawaii. Seek immediate shelter. This is not a drill.”. Het was net de tijd dat de spanningen tussen de V.S en Korea hoog opliepen. Hawaii was het enige stukje Amerikaans grondgebied dat Kim Jung Il met een nucleaire raketlading kon bereiken. De optelsom was dus snel gemaakt: het eiland zou geraakt worden door een nucleair projectiel. Je zou denken dat dat tot massale paniek onder de bevolking zou leiden, want geschikte schuilplaatsen waren niet voorhanden. De reactie onder de bevolking was echter vrij rustig. Maar wel heel verschillend.

Een deel van de bevolking deed precies wat werd gevraagd: dekking zoeken. Sommigen zochten razendsnel een schuilplaats in het stevigste gebouw wat ze maar vonden in de buurt. Anderen vielen terug op wat ze ‘ooit’ van de overheid hadden gehoord en lieten thuis hun bad vollopen. Dat moest dekking bieden. Een tweede deel koos een fatalistischer opstelling. Tegen een nucleaire bom zou immers niets bestand zijn. Dus belden zij geliefden om afscheid te nemen, schonken zichzelf een mooi glas wijn in om het leven in stijl af te sluiten of zetten zich met een kop koffie en de kat op schoot op de veranda om daar ‘het vuurwerk af te wachten’. Er was ook nog een derde groep. Die deed helemaal niets. Ging gewoon verder met het sproeien van het tuingazon of draaide zich nog eens lekker om in bed. En waarom? Het bericht was volledig aan hen voorbijgegaan.

Het – waar gebeurde – voorbeeld laat zien hoe verschillend mensen onder een extreme dreiging kunnen reageren. Ook bij veel andere, recente crises hebben we kunnen leren hoe mensen zich gedragen wanneer zij zich onveilig voelen. Over hoe de psychologie van de veiligheid werkt. Bij terrorisme bijvoorbeeld. Natuurrampen. Of bij de recente financiële Lees verder →

15
mrt

COVID-19: onderschatting is ons grootste risico

De afgelopen tijd zat ik al in zelf-verkozen afzondering. Ik wilde beter doorgronden hoe gedachten over veiligheid en onveiligheid zich door de samenleving verspreiden. Onze normale, lineaire manier van denken schiet hier namelijk tekort; om verder te komen hebben we complexiteitsdenken nodig. Dus legde ik mij de afgelopen tijd toe op het integreren van de studie van veiligheidsbeleving met complexity science. Door die bril ga je de samenleving zien als een complex adaptive system, met mechanismen en patronen die pas opvallen als je het lineaire denken loslaat.  Met vooral ook de combinatorial explosion van interacties tussen de verschillende ‘agenten’ in dat systeem (mensen, organisaties) die verklaart hoe gedachten over (on)veiligheid zich veel sneller verspreiden dan we vanuit ons lineaire denken gewend zijn. Niet toevallig noemen we dat in het dagelijkse spraakgebruik het ‘viraal’ gaan van informatie: het gaat om exact hetzelfde patroon als waarmee virussen zich verspreiden. Complexiteitsdenken laat zien dat dat harder en onverbiddelijker gaat dan we geneigd zijn te denken. Dat is het eerste punt dat ons tot voorzichtigheid moet manen.

Uit de leer van veiligheidsbeleving weten we nog een tweede ding. En dat is dat we soms veiligheidsrisico’s overschatten, maar vaak ook onderschatten. De zogenaamde optimism bias zorgt ervoor dat mentaal gezonde mensen als het ware door een roze bril naar de Lees verder →

17
jan

Een goed gesprek over geweld tegen de politie (GTPA)

Neemt geweld tegen de politie (GTPA) nu inderdaad toe? Of is de politie er vooral gevoeliger voor geworden en zetten we er daarom meer het vergrootglas op? En is het verstandig om daarover zo prominent het politiek-maatschappelijke debat te voeren? Daarover ging ik gisteren op de NIK Themadag met zo’n 150 politiemensen het gesprek aan, verspreid over vier workshops. Dit op uitnodiging van Ruud Verkuijlen, de Lees verder →

9
jan

De jaarwisseling als beeldenstrijd? Een beetje tegenwicht.

Ik heb mijzelf in deze maanden thuis opgesloten om – eindelijk – de laatste hand te leggen aan mijn proefschrift. Niets kan mij storen. Of beter……bijna niets. Ik verdiep me immers in veiligheidsbeleving. In publieke percepties van veiligheid. Daarom kan ik de laatste jaren de Nederlandse jaarwisseling niet aan me voorbij laten gaan. En zeker niet de discussies daarover. Want hoewel deze lijken te gaan over wat er werkelijk gebeurt (‘objectieve veiligheid’), is het één grote mengelmoes van percepties van wat er gebeurt. Met verschillende frames en betekenisgeving, vaak ingegeven door electorale, institutionele, commerciële en private belangen. Subjectieve veiligheid in optima forma.

De beeldenstrijd die zich daarbij de afgelopen jaren ontwikkeld heeft is dit jaar tot een nieuw hoogtepunt (en mogelijk zelfs kantelpunt) gekomen. In die strijd wordt kwistig gestrooid met ogenschijnlijk solide cijfers die bij nadere beschouwing drijfzand blijken zijn. Met tranentrekkende anecdoten die bij enige verdieping ook heel anders kunnen worden uitgelegd. Wordt er gepleit voor maatregelen die weliswaar flink en stoer klinken, maar die door elke eerstejaars student criminologie als niet werkzaam naar de prullenmand zouden worden verwezen. Of wordt er gewaarschuwd voor averechtse effecten, die bij enige verdieping elke fundering missen. Lees verder →

20
sep

Merendeel publiek accepteert het gezag van de politie prima

Neemt het geweld tegen de politie nu werkelijk toe? Of is de discussie die de afgelopen weken oplaaide een reflectie van iets heel anders: de strijd tussen  werkvloer en politiebonden enerzijds en korpsleiding en minister anderzijds. Een korte analyse.

Het was een interessante mediastorm die de afgelopen weken oplaaide. Een agent wordt van achteren neergeslagen wanneer hij een luidruchtige trouwstoet aanspreekt. Beelden ervan gaan viraal op social media en veroorzaken opwinding in samenleving én politie. Politiebonden doen ons geloven dat geweld tegen de politie tot breed nationaal tijdverdrijf is verworden, waar de korpsleiding natuurlijk wéér geen oog voor heeft. De korpschef kiest de vlucht vooruit en maant ‘dit treuzelkabinet’ nu eindelijk eens met de taser over de brug te komen. Dat is kennelijk het middel tegen alle kwalen. De minister van Justitie en Veiligheid weet niet hoe snel hij zijn ondersteuning daarvoor moet uitspreken.

Het proces volgde keurig alle leerboekjes over moral panics. Er gebeurt een opvallend incident dat raakt aan al sluimerende zorgen in de samenleving. Emoties laaien op, nog Lees verder →

14
mrt

Effecten van communicatie rond de aanpak van woninginbraken

In recente tweets rond het recent gepubliceerde onderzoek van Investico naar de betrouwbaarheid van politiecijfers heb ik enkele malen gerefereerd aan een onderzoek naar politiecijfers in vergelijking met cijfers uit Veiligheidsmonitor en van verzekeraars. Dat onderzoek is Eysink Smeets, M., M. Jacobs, P. Foekens en J. Maessen (2017), Effecten van communicatie bij de aanpak van woninginbraken, LEV/EMMA, Amsterdam. Hieronder zijn de aanleiding, vraagstelling, bevindingen en conclusies van dat onderzoek kort samengevat. Lees verder →